Sołectwo Oleśniki
Sołtys – Jolanta Mazurek
Adres e-mail: soltys.olesniki@trawniki.pl
Wieś- położona w województwie lubelskim, w powiecie świdnickim, w gminie Trawniki.
Druga, co do wielkości miejscowość Gminy Trawniki.
Powierzchnia Sołectwa Oleśniki: 1934,34 ha.
Liczba ludności: 1078 osób,
Historia Miejscowości
Według źródeł naukowych nazwa miejscowości Oleśniki wywodzi się od nazwy własnej, w tym wypadku od nazw roślin: marchwi polnej dziko rosnącej, byliny z rodziny blaszkowatych o nazwie gorysz lub olszy, która lubi wilgotne gleby, takie jak w dolinie Marianki. Inne zaś źródła podają, iż nazwa Oleśniki pochodzi od biskupia krakowskiego Zbigniewa Oleśnickiego.
Oleśniki są położone nad rzeczką Marianką u jej ujścia do rzeki Wieprz. Pierwsza historyczna wzmianka o tej miejscowości pochodzi z połowy wieku XIV. W dokumencie z roku 1359 dotyczącym rozgraniczenia ziemi lubelskiej i chełmskiej wymieniony został, jako starzec – kmieć Wacław z Oleśnik. Liczne dokumenty z XIV i XV wieku wymieniają wsie, z którymi Oleśniki graniczyły. Były to: Dobryniów od wschodu (w ziemi chełmskiej), Idzikowice, z Chwalisławicami od południa (obecnie Wola Idzikowska i Fajsławice). Leszczno od wschodu (obecnie Leszczanka) oraz Czemierniki i Dorohucza od zachodu i północy (obecnie Dorohucza).
Od roku 1638 Oleśniki należały do Zakonu Sióstr Bernardynek, które otrzymały je od Piotra Czernego – chorążego lubelskiego. W latach 1659-1663 przełożona zakonu Elżbieta Podlodowska przyczyniła się do zbudowania młyna w Oleśnikach. Historia młynów w Oleśnikach nie jest zbyt długa, stanowi jednak część historii Oleśnik. Młyn stojący w pobliżu mostu na Mariance został wybudowany w 1946 roku – w bliskiej odległości od pozostałości nieistniejącego młyna wodnego, z którego zostały tylko pale. Młyn wodny miał tylko razowiec i kaszarnię, został zniszczony w czasie okupacji przez falę wodną powstałą po oberwaniu chmury nad Siedliskami.
Od początku wieś była własnością szlachecką – dwór wraz z folwarkiem istniał tu aż do roku 1944. W roku 1871 folwark Oleśniki przeszedł w ręce carskiego podpułkownika Ewgienija Aleksandrowicza Amukowa. W jego posiadanie przeszły również tzw. „stawiska” w samym centrum wsi, które wcześniej nie wchodziły do folwarku, lecz były własnością rządową. Na całość majątku tj. na 2040 mórg podpułkownik Amukow miał wystawiony akt notarialny datowany na 20 września 1893 r
Od roku 1913 folwark dzierżawił Karol Stokowski, który z czasem majątek wykupił.
Znaczące wydarzenia dziejowe omijały miejscowość, ale w pamięci mieszkańców zachowały się wiadomości o wielkim pomorze spowodowanym zarazą z roku 1720. Ludzi, którzy zmarli w wyniku tej epidemii chowano w mogiłach zbiorowych na wzgórzu, gdzie obecnie znajduje się szkoła i kapliczka Matki Boskiej Bolesnej z roku 1938 r.
Drugim znaczącym wydarzeniem była krwawa bitwa powstańców styczniowych z wojskami rosyjskimi w dniu 24 sierpnia 1863r. zwana bitwą pod Fajsławicami i stoczona na polach Fajsławic, Trawnik i Oleśnik. Brał w niej udział mieszkaniec Oleśnik Antoni Socha – lokaj Medarda Handzyńskiego – właściciela Oleśnik. Oddziały powstańcze pod ogólnym dowództwem generała „Kruka” Michała Heydenreicha, wymykały się ścigającym wojskom rosyjskim w lasach lubelskich. Rosjanie maszerujący 2 kolumnami Sołłoguba i Emanowa, dysponowali dużą przewagą – łącznie blisko 3 tys. żołnierzy i 6 armatami. W trwającej od południa aż do zmroku walce powstańcy, mimo zaciętego oporu ponieśli klęskę. Straty polskie wynosiły ok. 200 zabitych i 170 rannych, do niewoli dostało się 634.
Kolejnym wydarzeniem był wielki pożar z roku 1955, który strawił kilkadziesiąt domostw.
Wielki awans społeczno-gospodarczy Oleśnik nastąpił po roku 1944 r. Wieś została zelektryfikowana, zbudowano kościół parafialny, remizę strażacką, budynek handlowy GS-u, dwa betonowe mosty na Wieprzu i Mariance, kanale Wieprz-Krzna oraz sieć utwardzonych dróg lokalnych dających dobre połączenie z Trawnikami, Fajsławicami i Dobryniowem. W ostatnich latach przeprowadzono komasację gruntu i rozbudowano szkołę, która była i jest głównym miejscem kulturalno- oświatowym tej miejscowości.
Szkoła Podstawowa w Oleśnikach swoje początki datuje na 1916. W tym czasie trwała I wojna światowa i Oleśniki znajdowały się pod zaborem austriackim. Dzięki staraniom prywatnej nauczycielki Antoniny Żukowskiej powstała szkółka mająca charakter ochronki. Dzieci uczyły się pisania, czytania i religii. Potajemnie odbywały się lekcje języka polskiego. W roku 1917 dzięki staraniom opiekuna szkolnego Pawła Ciepłowskiego – mieszkańca Oleśnik powstała 1-klasowa szkoła państwowa, w której nauczała Jadwiga Landman. Po roku szkoła w Oleśnikach liczyła już 3 oddziały, do których uczęszczało 89-ro dzieci. Lekcje odbywały się w domach prywatnych. Izby lekcyjne były ciasne i słabo oświetlone, a uczniów przybywało coraz więcej. Od roku 1984 szkołą kierował nauczyciel Adam Owczar. Z jego inicjatywy przy zaangażowaniu mieszkańców wsi powstał komitet budowy szkoły. W roku 1932 przystąpiono do kopania fundamentów. Na plac pod budowę szkoły wyznaczone zostało cmentarzysko z roku 1720. W dniu 8 sierpnia 1933 roku nastąpiło uroczyste poświęcenie kamienia węgielnego. Miejscowa ludność składała dobrowolne datki pieniężne i ofiarnie służyła robocizną. Znaczącą pomoc okazał właściciel majątku Karol Stokowski. Sukces osiągnięto mimo trwającego w Polsce kryzysu gospodarczego. Dnia 13 października 1935 r. odbyło się uroczyste poświęcenie i oddanie do użytku budynku szkolnego.
Po II wojnie światowej unowocześniono budynek szkolny. Szkoła uzyskała elewacje zewnętrzną, została pokryta nową blachą, zbudowano ubikację, śmietnik. Wewnątrz przeprowadzono remont kapitalny z wymianą stolarki okiennej, przebudową pieców kaflowych. Piękny na całą okolicę budynek szkolny okazał się w latach 80-tych niewystarczający, mało funkcjonalny.
W roku 1990 rozpoczęto rozbudowę szkoły, a 30 sierpnia 1992 roku nastąpiło uroczyste poświęcenie i oddanie do użytku nowego budynku szkolnego. Wtedy też powstała myśl, aby Szkoła Podstawowa w Oleśnikach otrzymała imię ks. Piotra Ściegiennego, co zostało urzeczywistnione uroczystością w dniu 22 kwietnia 1994 r.
Drugim ważnym miejscem kulturalno-oświatowym jest Biblioteka Publiczna w Oleśnikach.
Została utworzona w 1978 roku jako filia Biblioteki Publicznej Gminy Trawniki.
Pierwszą lokalizacją Biblioteki był dom prywatny Pani Marii Szpakowskiej, a następnie Pani Henryki Janiak. W 1991r. przeniesiono Bibliotekę do budynku Ochotniczej Straży Pożarnej w Oleśnikach. Od 1999r. do chwili obecnej Biblioteka mieści się w budynku Szkoły Podstawowej im. ks. Piotra Ściegiennego w Oleśnikach. Poza gromadzeniem i udostępnianiem księgozbiorów, na przestrzeni lat stała się centrum spotkań dzieci i dorosłych. Organizowane są tu warsztaty artystyczne, spotkania tematyczne z czytelnikami, lekcje biblioteczne, Ferie i Wakacje z Biblioteką, które cieszą się dużą popularnością wśród mieszkańców Oleśnik. W ramach swej działalności biblioteka gromadzi również dokumenty życia społecznego i zapewnia dostęp do wiedzy i informacji o lokalnej historii i kulturze. Pomimo licznych reorganizacji Biblioteka nieustannie dba o kolejne pokolenia Czytelników, którzy są dla niej nieocenionym źródłem inspiracji i nieustannie motywują do dalszych, twórczych działań na rzecz lokalnej społeczności.
Pierwsze wzmianki o Oleśnikach mówią o ich przynależności do kościoła pod wezwaniem św. Wincentego w Czemiernikach (dzisiejsze Trawniki). Pomimo tego w latach 1453 – 1529 dziesięcina z Oleśnik i innych sąsiednich miejscowości przekazywana była parafii w Biskupicach. Powyższa sytuacja była jedną z przyczyn upadku kościoła w Czemiernikach. Drugą natomiast była reformacja kościoła katolickiego na przełomie XVI i XVII wieku, kiedy to Mikołaj Siestrzewitowski – właściciel Czemiernik był aktywnym zwolennikiem Braci Polskich (odłam kościoła protestanckiego). W latach następnych wieś należała do kościoła pod wezwaniem św. Stanisława Biskupa i Męczennika w Biskupicach. W roku 1757 powstała nowa parafia w Fajsławicach z kościołem pod wezwaniem św. Jana Nepomucena, w skład, której weszły Oleśniki. W latach sześćdziesiątych XX wieku wybudowano kościół pod wezwaniem Chrystusa Króla w Trawnikach, do którego przyłączono część Oleśnik. 20 lat później tj. w latach 1981 – 1984 miejscowa społeczność buduje własny kościół. Biskup Lubelski Bolesław Pylak aktem erekcyjnym, z dnia 3 października 1983 r. powołał parafię przy kościele pod wezwaniem Matki Bożej Częstochowskiej w Oleśnikach, na terenie dekanatu piaseckiego, przez wyłączenie terenu z parafii Trawniki. Utworzona parafia otrzymała samodzielną osobowość prawną. W niedzielę Miłosierdzia Bożego tj. 27 kwietnia 2003 r. metropolita lubelski abp Józef Życiński dokonał konsekracji kościoła. Święto parafii – odpust przypada na dzień 26 sierpnia. W roku 1986 założono cmentarz grzebalny. Pierwszym proboszczem parafii został ks. Stanisław Dudziński, który nadzorował także budowę kościoła, po nim ks. Stanisław Koproń, następnie ks. Kazimierz Gacan, ks. Zygmunt Klich oraz ks. Jerzy Wesołowski. Od 2 lipca 2018 roku posługę pełni ks. proboszcz Piotr Drozd.
Na terenie wsi Oleśniki znajdują się zabytkowe kapliczki. Jedną z nich jest Kapliczka Matki Bożej Bolesnej.
Najprawdopodobniej w 1726r. panowała w Oleśnikach zaraza cholery. Wielu zmarłych chowano w kurhanie, gdzie obecnie stoi kapliczka. Są zachowane wspomnienia o tym, że kości zmarłych w wyniku zarazy zbierano po polach i przynoszono w to miejsce. Historia budowy kaplicy rozpoczęła się 7 maja 1910 roku na wiejskim zebraniu. Przewodniczył mu miejscowy sołtys – Wawrzyniec Denis. Jednak rok później nie zezwolono na jej budowę. Społeczeństwo oleśnickie chciało wybudować kapliczkę właśnie w miejscu pochówku zmarłych na skutek zarazy, gdzie wcześniej znajdował się tylko krzyż. Budowę kapliczki dokończono dopiero w roku 1921. W roku 2007 został przeprowadzony gruntowny remont. 15 września tego samego roku, w dniu wspomnienia M.B. Bolesnej odbyło się poświęcenie odrestaurowanej kapliczki. Poświęcenia dokonał dziekan piasecki ks. kan. Piotr Stańczak podczas Mszy świętej polowej z udziałem ks. proboszcza Jerzego Wesołowskiego, mieszkańców Oleśnik oraz zaproszonych gości. W roku 2018, nowy Ksiądz Proboszcz Piotr Drozd, zaczął szukać relikwii Św. Antoniego, o których przeczytał w jednej z publikacji o Oleśnikach. Okazało się, że relikwie znajdują się w portatylu marmurowym, znajdującym się w drewnianym ołtarzu w Kapliczce MB Bolesnej. 19 września 2018 r. został otwarty portatyl, na którym znajdował się napis, że tu są relikwie Świętych męczenników: Św. Antonina i Św. Mariana. Przy relikwiach znajdowało się potwierdzenie. Większa część relikwii została umieszczona w relikwiarzu, który 30 września 2018 roku, w uroczystej procesji został przeniesiony do kościoła. Mniejsza część pozostała na miejscu w portatylu, wraz z pismem potwierdzającym wyjęcie relikwii.
Przed II Soborem Watykańskim można było odprawiać msze święte tylko na ołtarzu, w którym są relikwie. W ołtarzach drewnianych, umieszczano pośrodku płyty przenośny kamień ołtarzowy z marmuru lub alabastru – tzw. portatyl. Kamień ów zawierał święte relikwie opieczętowane przez biskupa i szczelnie zamurowane kamienną płytką. Relikwie złożone w ołtarzu musiały pochodzić z kości przynajmniej dwóch świętych, w tym co najmniej jedna z ciała męczennika. Taki właśnie portal został umieszczony w ołtarzu oleśnickiej kapliczki, najprawdopodobniej w 1949 roku, kiedy to miejsce było uposażone. Taką datę znaleziono również na ołtarzu drewnianym oraz na odwrocie portatylu.
Widniejący napis można przetłumaczyć „W tym kamieniu znajdują się poświęcone szczątki św. Antonina i św. Mariana – męczenników. Lublin 10.12.1949”.
Napis na marmurze jest datowany 10 grudzień 1949 rok, prawdopodobnie dopiero wtedy kapliczka została doposażona. W roku 2020, kiedy to wnętrze kapliczki było mocno zawilgocone, postanowiono odremontować ją i udrożnić wentylację. W tym roku zlecono namalowanie obrazu MB Bolesnej, wg pierwotnego obrazu – oleodruku, który najprawdopodobniej w momencie uposażania kapliczki przywieziono z Częstochowy. Obraz namalowała Pani Magdalena Widelska z Lublina, a ramę obrazu odrestaurował jej mąż Arkadiusz Widelski. Prace wewnątrz kapliczki skończyły się przed Bożym Ciałem w 2021 roku, kiedy to uroczyście przyniesiono nowy obraz. Wewnątrz oczyszczono ściany. Od dołu do połowy pozostał kamień – opoka, zakonserwowany impregnatem. Góra została pomalowana na biało. Nowy ołtarz wewnątrz wykonała rodzina Stefaniaków. Kostkę na zewnątrz kapliczki ułożył Wiesław Staniak. Drugą kapliczką jest Kapliczka św. Jana Nepomucena przed i po odnowieniu w 2022 roku. Trzecia kapliczka znajduje się przy drodze Fajsławice – Włodawa natomiast czwarta kapliczka znajduje się przy drodze Oleśniki – Trawniki.
Ciekawostką przyrodniczą w Oleśnikach jest Dąb Gniewomir, który znajduje się w oleśnickim lesie. Legenda głosi, że nadano mu imię na pamiątkę Gniewomira Gniewki- dziedzica na zamku oleśnickim, który żył w XIV w. Tu, gdzie teraz rośnie, był kiedyś wielki las dębowy, który został wycięty przed I wojną światową. Gniewomir ocalał, dzięki inżynierowi nadzorującemu wyrąb tego lasu. Nie pozwolił on ściąć dębu, gdyż ten był największy i najładniejszy. Pozostałe dęby wycięto i spławiono z Wieprzem do Gdańska. Nowy las mieszany został posadzony między I, a II wojną światową przez uczniów Szkoły Powszechnej w Oleśnikach. 18 czerwca 2014 roku odbyło się uroczyste odsłonięcie tablicy informacyjnej. Każdego roku w tym miejscu odbywają się Gminne Biegi Przełajowe organizowane przez Szkołę Podstawową w Oleśnikach.
Ciekawym zabytkiem są ruiny dawnego wiatraka typu holenderskiego.
Wiatrak został wybudowany za czasów cara, ma swoją legendę. Ukrywali się w nim partyzanci i zastrzelono tam parę kochanków w czasie II wojny światowej. Wiatrak podpalili Niemcy w czasie wojny i przetrwały do dzisiaj tylko mury.
Straż Pożarna w Oleśnikach
OSP w Oleśnikach powstała jako jedna z pierwszych na tym terenie, w 1909 roku. Inicjatorami jej powstania był Paweł Ciepłowski oraz Wincenty Nowak, Stanisław Buchajczyk, Paweł Wilk, Jan Chwil i Karol Kulisz s. Jana. Pierwszą drewnianą remizę wybudowano w 1913 roku z drewna pochodzącego z rozbiórki starego mostu. W okresie I wojny światowej działalność straży była zawieszona, ponownie została reaktywowana w roku 1919 przez jej założycieli. W roku 1923 przystąpiono do budowy nowej remizy. Prace trwały 5 lat i już w roku 1928 posiadany sprzęt gaśniczy mógł być bezpiecznie przechowywany w nowej murowanej remizie. Po wybuchu II wojny światowej działalność straży zmniejszyła się, a część jej członków włączyła się do walki konspiracyjnej w organizacji Batalionów Chłopskich. Po wyzwoleniu w 1944 roku niektórzy członkowie OSP zgłosili się do odrodzonego Wojska Polskiego. Natomiast szeregi straży uzupełnili młodzi ochotnicy.
W latach sześćdziesiątych ubiegłego stulecia czynione były starania w kierunku budowy nowego budynku remizy, gdyż ówczesna remiza była już w fatalnym stanie. Posiadając niewielką ilość materiałów budowlanych oraz 30 000 zł w kasie, wiosną 1964 roku po otrzymaniu niezbędnych pozwoleń, przystąpiono do budowy nowej remizy.
2 maja 1999 roku straż obchodziła 90 lecie swojego istnienia. Z tej okazji OSP w Oleśnikach otrzymała sztandar, który następnego dnia tj. 3 maja został uroczyście poświęcony. 19 marca 2005 roku strażacy wyciem syreny zostali wezwani do gaszenia pożaru własnej remizy. Po otrząśnięciu się po pożarze, postanowiono jak najszybciej odbudować ją od podstaw. Już we wrześniu 2006 roku przystąpiono do wykopów pod fundamenty. Po dwuletnim okresie budowy i poniesieniu kosztów inwestycji do wysokości około 550 000 zł, remiza w dniu 4 maja 2008 roku została wyświęcona i przekazana do użytkowania. Na dzień 27 czerwca 2010 roku została przesunięta uroczystość z okazji 100 lecia powstania OSP w Oleśnikach. Z tej okazji strażacy otrzymali liczne odznaczenia oraz samochód bojowy m-ki Mercedes ATEGO 1329.
Dzięki dobrej współpracy mieszkańców z Wójtem Gminy Trawniki zostało przeprowadzonych szereg inwestycji. Skutkowały one pozytywnymi, zauważalnymi zmianami, które podniosły standard życia mieszkańców Oleśnik. Wyremontowano stadion sportowy, przy którym znajduje się siłownia plenerowa.
Przy szkole powstał plac zabaw dla wszystkich dzieci.
Wybudowano również nowy parking, który służy nie tylko rodzicom przywożącym dzieci do szkoły, ale również wszystkim mieszkańcom. Dzięki realizowanym przez gminę projektom unijnym szkoła ulega ciągłej modernizacji i remontom. Powstały nowe sale przedszkolne wyposażone w nowoczesny sprzęt audiowizualny, zabawki i pomoce dydaktyczne. Pozostałe sale zostały również doposażone w nowoczesny sprzęt multimedialny i pomoce. Dokonano remontów podłóg, łazienek, ocieplono i oczyszczono elewację budynku. Kolejne inwestycje dotyczyły rozbudowy sieci dróg wraz z oświetleniem oraz bieżących remontów. Dla podniesienia bezpieczeństwa drogowego najmłodszych wybudowano również specjalne przejście przy szkole wraz z chodnikiem.
